Hoe omgaan met persoonsgegevens?
In de berichtgeving rond seksueel grensoverschrijdend gedrag is het meestal overbodig om de identiteit van de betrokkenen bekend te maken. In welke gevallen kan dat wel?
Getroffenen
Getroffenen willen vaak niet dat hun verhaal publiek wordt gemaakt, wegens allerlei verschillende redenen. Journalisten moeten deze wens steeds respecteren en elke getroffene de nodige rust en privacy gunnen.
Voorkeur voor anonimiteit
Als getroffenen wel willen getuigen, kiezen ze vaak voor anonimiteit. Als journalist dien je dus voldoende aandacht te besteden aan de anonimisering van de persoonsgegevens, zowel in woord als in beeld. Dit is ook bij wet bepaald (artikel 378bis van het Strafwetboek).
Bedachtzaam omspringen met persoonsgegevens
In bepaalde gevallen is het niet verplicht om de persoonsgegevens te anonimiseren. Het spreekt voor zich dat er ook in deze gevallen op een doordachte manier met persoonsgegevens moet worden omgegaan.
Kiest een getroffene of een melder er zelf voor om in het voetlicht te treden? Dan kan je zelf bepalen om de persoonsgegevens al dan niet vrij te geven.
Bij een formele klacht wordt het recht op discretie van de melder niet automatisch opgeheven. Het is de taak van de journalist of de redactie om een afweging te maken tussen identificatie en anonimisering.
Bij een minnelijke schikking tussen de getroffene/melder en de pleger, kan er ook een geheimhoudingsclausule worden opgenomen. Formeel gezien is een journalist hier niet door
gebonden, maar ook hier moet er bedachtzaam omgegaan worden met het vrijgeven van persoonsgegevens.
Plegers
Hoewel het beter en veiliger lijkt om de identiteit van plegers kenbaar te maken, blijkt dit niet altijd het geval. Onderzoek wijst uit dat dit heel wat negatieve gevolgen kan hebben voor plegers en hun omgeving, en dat dit niet bevorderlijk is voor een veilige herintegratie in de maatschappij.
Vraag je af wat de meerwaarde is van een effectieve identificatie in je berichtgeving. Is het in het maatschappelijke belang? Wat is de impact op de pleger, de getroffene en de omgeving van de betrokkenen?
Wanneer identiteit bekendmaken?
Er is enkel een getuigenis.
Denk na of het nieuws nu al moet gebracht worden. Wees voorzichtig met identificatie en pleeg steeds wederhoor.
Er is een formele klacht en een onderzoek is lopende.
Dit kan de aanleiding zijn voor een bericht, maar het vrijgeven van de persoonsgegevens vormt vaak geen meerwaarde. Blijf voorzichtig met identificatie.
Er is een verwijzing naar de rechtbank, wat een openbaar proces impliceert.
Een identificatie kan, maar hoeft (nog) niet.
Een veroordeling.
Een identificatie kan, maar hoeft niet.
Bij het bekendmaken van de persoonsgegevens
Beslis je als redactie of als journalist om de naam van de pleger omwille van specifieke redenen toch bekend te maken? Hou dan rekening met deze factoren:
Zolang een rechter zich niet heeft uitgesproken, is het beter om over de geviseerde, vermeende of vermoedelijke pleger te praten. Pas na een veroordeling kan je pleger of dader zeggen.
Kiest de pleger ervoor om zelf uit de schaduw te treden? Bespreek dan eerst goed de gevolgen. Betrek hierbij idealiter een specialist die door de pleger werd aangeduid.
Hou rekening met de omgeving
De omgeving is misschien niet rechtstreeks betrokken bij het misbruik, maar ook zij ervaren hiervan gevolgen.
Omgeving van de getroffenen
De omgeving van de getroffenen kan door de publicatie zaken te weten komen waar ze nog niet van op de hoogte was. Dat kan de relatie met de getroffene bemoeilijken.
Als de omgeving wel op de hoogte is, kan de berichtgeving voor hen wonden openrijten. Bovendien kunnen zij op hun beurt worden aangesproken op wat in de media verschijnt.
Omgeving van de plegers
Voor naasten van (vermoedelijke) plegers is het heel confronterend wanneer iemand uit hun gezin of dichte omgeving wordt gelinkt aan seksueel misbruik of het bekijken van seksuele misbruikbeelden van minderjarigen.
Mogelijk krijgen ook zij te maken met veroordelende reacties, zoals pesterijen op het werk of op school.
Wat met publieke personen?
Zijn er publieke personen betrokken bij een geval van seksueel grensoverschrijdend gedrag? Dan hebben ook zij principieel recht op discretie en moet je als journalist bedachtzaam omgaan met het vrijgeven van de persoonsgegevens.
Getroffenen/melders
Wanneer de getroffenen of melders publieke figuren zijn, kan je als journalist ervoor kiezen discretie te laten primeren op publicatie.
Een belangrijk element hier is of er al dan niet een verband is met de publieke rol van de getroffene of melder.
Plegers
Als de pleger een publieke figuur is, kijk je als journalist ook best naar de publieke hoedanigheid van de betrokkene en of die al dan niet een voorbeeldfunctie of machtspositie bekleedt.
Besluit je om de identiteit van de pleger bekend te maken, dan belet dat niet dat de getroffene in de schaduw kan blijven.